-CHƯƠNG I-
DẤU TÍCH BIỂN XƯA: HÓA THẠCH SINH VẬT BIỂN
-CHƯƠNG I-
DẤU TÍCH BIỂN XƯA: HÓA THẠCH SINH VẬT BIỂN
Trước khi loài người tồn tại, có rất nhiều sinh vật thuộc các kỷ địa chất khác nhau sinh sống trên trái đất. Vào thời điểm sự kiện tuyệt chủng diễn ra, đa số xác sinh vật sẽ bị phân hủy theo quy trình sinh học tự nhiên hoặc bị nghiền nát do các tác nhân cơ lý liên quan tới biến động địa tầng. Tuy nhiên, nếu tình cờ, một số bộ phận của sinh vật được chôn vùi dưới các lớp vật chất, chúng được bảo vệ khỏi những điều kiện khắc nghiệt thuận lợi cho sự phân rã. Biển khơi là bảo tàng lý tưởng để hình thành và cất giữ các tư liệu giá trị này. Sau khi kết thúc vòng đời, xác sinh vật sẽ lắng xuống đáy biển và bị cát phủ lấp. Môi trường này hạn chế hoạt động của vi khuẩn hiếu khí, cung cấp nhiều khoáng chất cần thiết cho quá trình hóa thạch.
Không chỉ là manh mối quý giá cho các nhà khoa học tìm hiểu về về các kỷ địa chất, hóa thạch từ biển còn là chất liệu chế tác thú vị ứng dụng rất nhiều trong trang sức, trưng bày và trang trí nội thất
San Hô
---
San hô có thành phần hóa chủ yếu là khoáng canxi cacbonat (CaCO3), tương tự như đá vôi. Trong hàng triệu năm, các khoáng chất silica hòa tan trong nước dần dần thấm vào xác san hô, thay thế CaCO3 tới khi san hô được mã não hóa hoàn toàn. San hô hóa thạch đã được sử dụng trong trang sức hàng ngàn năm nay ở nhiều nền văn hóa như một biểu tượng của sự may mắn, bảo vệ, sự vững chắc về trí tuệ cũng như tâm linh. Đặc biệt, san hô đỏ nằm trong Thất Bảo, được sử dụng nhiều trong nghi lễ thờ cúng, tín ngưỡng tại Việt Nam nói riêng và cộng đồng Phật tử nói chung.
Nhím Biển
---
Xuất hiện vào cuối kỷ Ordovic, khoảng 450 triệu năm trước, nhím biển đã tồn tại qua nhiều thời đại, tiến hóa và đa dạng về hình dạng. Ngày nay, chúng bao gồm gần 1.000 loài thuộc hơn 70 họ. Mặc dù có sự đa dạng này, tất cả đều có chung một cấu trúc: Một lớp vỏ đá vôi gồm các mảng liên kết với nhau, tạo thành bộ xương ngoài của chúng. Ở các loài hiện đại, lớp vỏ này được bao phủ bởi các gai di động được dùng để bảo vệ và dịch chuyển. Khi một con nhím biển chết, những chiếc gai này rụng đi, chỉ để lại lớp vỏ, trong một số điều kiện nhất định, có thể hóa thạch và tồn tại qua nhiều thời đại.
Một trong những đặc điểm nổi bật của nhím biển hóa thạch là họa tiết ngôi sao hoặc hoa trang trí trên lớp vỏ của chúng. Họa tiết này, thường được bảo quản tốt trong các mẫu hóa thạch, không chỉ mang tính trang trí mà còn tương ứng với dấu ấn do hệ thống mạch nước của động vật để lại. Hình dạng giống như hoa của chúng thường khơi dậy trí tưởng tượng tập thể: một số nền văn minh cổ đại coi chúng là dấu ấn do các vị thần biển để lại, là biểu tượng của sự đổi mới, sinh sản, là lá bùa hộ mệnh bảo vệ chủ nhân khỏi bệnh tật, tà ma và sét đánh.
Cúc Đá - Ốc Anh Vũ
---
Ammonite được sinh ra với những chiếc vỏ nhỏ. Khi lớn lên, chúng xây dựng và di chuyển toàn bộ cơ thể của mình vào một khoang mới. Phần không gian cũ quá nhỏ sẽ được niêm phong lại bằng các vách ngăn, tạo thành một hệ thống các buồng chứa đầy khí hoặc chất lỏng. Với cấu tạo này, ammonit giống như một chiếc tàu ngầm có thể điều chỉnh, kiểm soát độ nổi và chuyển động của nó.
Vào cuối kỷ Phấn trắng, một tiểu hành tinh va chạm với Trái đất đã gây ra biến đổi khí hậu, ảnh hưởng tới nguồn thức ăn và gây ra sự tuyệt chủng hàng loạt của Ammonite. Tuy nhiên, những loài họ hàng của Ammonite sống dưới biển sâu ít bị ảnh hưởng hơn và hậu duệ của chúng (Ốc anh vũ) vẫn tồn tại tới ngày nay. Điểm thú vị của Ammonite hóa thạch là các khoang rỗng được thay thế và lấp đầy bởi các hốc thạch anh. Một số dòng Ammolite trải qua quá trình Opal hóa, tạo nên các bề mặt lấp lánh sắc màu, được ứng dụng rất nhiều trong trang sức và có giá trị sưu tầm cao.
Cá Knightia
---
Trước khi tuyệt chủng, Knightia sống ở các hồ và sông nước ngọt ở Bắc Mỹ và Châu Á trong kỷ Eocene. Đây là loài cá hóa thạch được khai quật phổ biến nhất trên thế giới. Nằm gần đáy của chuỗi thức ăn, thực phẩm của chúng là các sinh vật phù du và tảo cát. Knightia thuộc cùng họ với cá trích và cá mòi, đặc biệt rất giống với cá trích ở cả ngoại hình và hành vi. Loài này tuy có vẻ nhỏ bé và không quan trọng nhưng lại là một phần rất thiết yếu của hệ sinh thái. Chúng cung cấp phần lớn sinh khối mà các loài động vật khác sử dụng làm thức ăn.
Hóa thạch Knightia thường được tìm thấy trên các phiến đá trầm tích, khiến chúng phù hợp để trưng bày hoặc làm đồ trang sức. Những khối lớn chứa quần thể hóa thạch cá còn có thể ứng dụng trong trang trí nội thất, tạo nên các mảng tường độc đáo mang đầy dấu ấn cổ sinh vật.
Răng cá mập
---
Răng cá mập đặc biệt phong phú trong các hồ sơ hóa thạch vì loài này liên tục rụng và thay thế răng. So với các bộ phận cơ thể khác của động vật nói chung, răng có nhiều khả năng hóa thạch hơn vì chúng cứng và và đã có một lớp mô khoáng hóa ở bên ngoài (men răng - một trong những chất sinh học cứng nhất).
Trong lịch sử, răng cá mập là biểu tượng của sức mạnh và sự nam tính, các chiến binh thường đeo chúng để được khích lệ tinh thần và bảo vệ khỏi mọi nguy hiểm trên hành trình. Các thủy thủ thường đeo răng cá mập để cầu may, tránh đuối nước.